Pomnik pilotam Stanisławu Skarzyńskiemu i Arturowi H. Kelly

Tu w obecności Konsula Generalnego RP w Łucku Sławomira Misiaka odbyło się symboliczne odsłonięcie pomnika oraz modlitwa za dusze zmarłych pilotów odprawiona przez arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, metropolitę poznańskiego, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, oraz biskupa Witalija Skomarowskiego, ordynariusza diecezji łuckiej Kościoła Katolickiego w Ukrainie, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Ukrainy.

«Wołyński Klub Automobilowy od wielu lat stara się przybliżyć Ukrainę Polakom i Polskę Ukraińcom, chcąc doprowadzić do tego, abyśmy mogli swobodnie komunikować się miedzy sobą i poznawać swoją historię. Stąd staraniem WKA, a w szczególności jego wiceprezesa Sergiusza Prozorowskiego, upamiętniliśmy śmierć bohaterskich lotników, którzy walczyli w wojnie polsko-bolszewickiej z sowietami» – powiedział Jacek Szczot, prezes Wołyńskiego Klubu Automobilowego.

Losy lotników na łamach «Monitora Wołyńskiego» opisał wcześniej Dmytro Masłow, zastępca dyrektora Rówieńskiego Obwodowego Muzeum Krajoznawczego. Jak podawał w swoim artykule, 15 lipca 1920 r. wykonując zadanie bojowe podczas ataków na 1 Armię Konną zginął pilot 7 Eskadry im. Tadeusza Kościuszki kpt. Arthur H. Kelly, Amerykanin, który służył w polskim lotnictwie. Na rozkaz szefa lotnictwa 6 Armii płk Cedrica Fauntleroya kpt. Arthur H. Kelly wspólnie z ppor. Stanisławem Skarżyńskim z 21 Eskadry Niszczycielskiej (lotnicy obu eskadr stacjonowali wówczas w Hołobach), dokonał ataku lotniczego na jednostkę 1 Armii Konnej, prowadzącą ofensywę wzdłuż drogi Równe–Łuck.

Według wersji oficjalnej w rejonie wsi Zwierów pilot zaatakował konną jednostkę ogniem z karabinu maszynowego. Obniżywszy lot samolotu do wysokości kilku metrów pilot został ranny, po czym stracił panowanie nad maszyną. Samolot uderzył o ziemię w pobliżu wsi Hauczyce (dziś Murawyszcze), wskutek czego obaj piloci zginęli. Miejscowi pochowali ich na pobliskiej łące. Później, już po zakończeniu wojny, na rozkaz płk. Cedrica Fauntleroya ich zwłoki zostały ekshumowane i z honorami pochowane na Cmentarzu Orląt we Lwowie.

Kamień z tablicą odsłonięty 8 lipca został umiejscowiony na terenie, którym opiekuje się Poleskie Biuro Leśne Przedsiębiorstwa Państwowego «Lasy Ukrainy». «Ma symbolizować pamięć o tych, którzy zginęli w wojnie z najeźdźcą – mówił Jacek Szczot. – Jest także symbolem współpracy trzech narodów: polskiego, amerykańskiego i ukraińskiego. Zginęli tu Polak i Amerykanin, a Ukraińcy podpowiedzieli nam, że chcieliby oddać część walczącym za wolność tych ziem od okupacji sowieckiej. Wspólnie zrealizowaliśmy tę inicjatywę».

«Pomnik został wykonany przez prywatnego przedsiębiorcę, któremu jesteśmy niezmiernie wdzięczni. Nie chciał reklamy. Powiedział, że zrobił to, bo uważa, iż należy oddać hołd poległym pilotom» – poinformował Sergiusz Prozorowski, wiceprezes WKA, pomysłodawca pomnika, który opiekował się także pracami nad upamiętnieniem.

Wg Switłany Dumskiej, rzecznika prasowego Poleskiego Biura Leśnego, na terenie, którym opiekuje się Biuro, położone są setki pochówków, które przed każdą Wielkanocą są doprowadzane do porządku przez leśników.

«Niedawno do dyrektora Poleskiego Biura Leśnego Oleksandra Kwatyrka zwrócił się Sergiusz Prozorowski z propozycją postawienia pomnika upamiętniającego pilotów, Polaka i Amerykanina, którzy zginęli w 1920 r. w pobliżu Zwierowa. Kierownictwo Biura wsparło ten pomysł. Znaleźliśmy miejsce, gdzie polegli piloci. Okazało się, że jest położone niedaleko Murawyszczeńskiego Leśnictwa. Ze względu na to, że samo miejsce tragicznej śmierci jest położone w lesie na podmokłych terenach i trudno się do niego dostać, postawiliśmy pomnik niedaleko stąd» – powiedziała Switłana Dumska.

Zaznaczyła, że za prace organizacyjne odpowiadał Sergiusz Prozorowski i jego zespół: «Oczywiście nad pomysłami pracowaliśmy wspólnie, razem dyskutowaliśmy na temat wyglądu pomnika. Dzisiaj odczytano wspólną modlitwę przy tym upamiętnieniu. Leśnicy zobowiązali się do opieki nad terenem, na którym został postawiony».

Jak zaznaczyła Switłana Dumska, leśnicy dbają o pochówki przedstawicieli różnych narodów, religii oraz wojsk: «Nigdy ich nie dzielili. Mówią, że las wszystkich pogodził». O terenie, gdzie postawiono pomnik pilotom Wojska Polskiego, powiedziała: «Będzie to jeszcze jedno miejsce, gdzie możemy uczcić pamięć ludzi, którzy zginęli na wojnie. Dziś, kiedy Polacy i Amerykanie są naszymi partnerami, będzie to dla nas zaszczyt, że przy tym pomniku obok flagi ukraińskiej będzie obecna flaga polska i amerykańska».